АО "Проблемалык кредиттер коры"
2017 жылдан 2025 жылға дейін Қор 106,77 млрд теңге қайтарды, 69 қарыз алушы бойынша 123 қарызды қайта құрылымдау рәсімін жүргізді, 16 борышкердің талап ету құқығын үшінші тараптарға тапсырды және 7 000-нан астам жұмыс орнын сақтауға ықпал етті. Қолдау көрсетілген барлық кәсіпорындар банкротқа ұшырамай, табысты жұмысын жалғастыруда.
Қор жұмысының негізгі бағыттарының бірі — сатып алынған активтерді экономикалық айналымға тарту, бұл, соның ішінде, шаруашылық белсенділігін сақтаған және қалпына келу әлеуеті бар борышкерлерді қолдау арқылы жүзеге асады. Қорға берілген міндеттері бар кәсіпорындардың көбі ұзақ мерзімді просрочка жағдайында болып, берешекті қызметтей алмады. Алайда талдау көрсеткендей, кейбіреулерінде қалпына келу үшін нақты перспективалар болған. Осындай компанияларға жекелеген тәсіл қолданылды — қарызды қайта құрылымдау немесе кей жағдайларда талап ету құқықтарын төлем қабілеті жоғары тараптарға қайта тапсыру.
Реструктуризация төлем кестелерін қайта қарауды, мерзімдер ұзартуды және қарызды қайтару шарттарын өзгерту енгізуді қамтыды, бұл қарыз алушыларға төлем қабілеттілігін қалпына келтіріп, бизнесті сақтауға мүмкіндік берді. Талап ету құқықтарын қайта тапсыру қаражат қайтару ықтималдығын арттырып, қайтаруды жеделдетуді қамтамасыз етті. Қолдау бір реттік шешімдермен шектелмей, Қор мониторинг жүргізіп, қажет болған жағдайда шарттарды қайта түзеді. 2017–2025 жылдар аралығында 120-дан астам рет қайта құрылымдау ұсынылды, бұл кәсіпорындарға күрделі шаруашылық циклдерден өтуге және жаһандық Covid‑19 пандемиясына байланысты макроэкономикалық қиындықтарды еңсеруге мүмкіндік берді.
Ауыл шаруашылығына — жоғары маусымдылық пен ауа райы факторларына сезімтал сала — ерекше көңіл бөлінді. 2019 жылы Қор 25 ірі агрокәсіпорынның қарыздарын масштабты түрде қайта құрылымдады, бұл олардың көктемгі дала жұмыстары мен өндірісті сақтауға мүмкіндік берді. 2023 жылы агросектор күрделі табиғи сынақтарға тап болды — егін жинау және егу кезеңіндегі құрғақшылық пен жауын-шашындар ауыл шаруашылығы өндірушілеріне елеулі зиян келтірді. Бұл мәселе Президенттің Жолдауында дереу көрсетілді, онда Мемлекет басшысы атап өтті: «Бізден тағы бір міндет күтеді – агроөнеркәсіп кешенінде нақты серпіліс жасау. Отандағы ауыл шаруашылығы саласы әлеуетке толы, бірақ біз оны әлі толық аша алмай келеміз». Президент тапсырмасын орындау аясында және салалық органдармен ынтымақтасу арқылы Қор қарызды өтеу шарттарын жедел қайта қарап, төлемдерді кейінге шегерді, нәтижесінде 32 агроөнеркәсіп өндірушіге қолдау жасалды. Бұл шаралар шаруашылықтардың тұрақтылығын сақтап қалуға, өндірістік қызметті жалғастыруға септігін тигізді, ал 2025 жылға 1,2 млн гектар жерге егін егілді, болжамды өнім көлемі — 1,8 млн тонна.
Посевтік науқандарды уақтылы өткізу стратегиялық маңызға ие: бұл тікелей өнімділікке, аграрийлер табысына, ауылдағы жұмыспен қамтылуға, азық-түлік қауіпсіздігіне және салық түсімдеріне әсер етеді. Кез келген кешігу өнімділіктің төмендеуінен бастап жұмыссыздықтың өсуіне, азық-түлік бағасының қымбаттауына және жаңа берешектердің жиналуына дейінгі теріс салдар тудыруы мүмкін. Сондықтан аграрийлерге қолдау көрсету Қор жұмысының маңызды бағытына айналды.
Аграрларды қолдау — Қордың кешенді жұмыс үлгісінің бір ғана мысалы. Жалпы алғанда, жылдар бойынша қайтарым динамикасы күш-жігердің ауқымдылығы мен жүйелілігін айқын көрсетеді: 2017 жылы — 0,58 млрд теңге қайтарылды, реструктуризациялар жүргізілген жоқ; 2018 жылы — 4,91 млрд теңге және 3 реструктуризация; 2019 жылы — 6,98 млрд теңге және 29 реструктуризация; 2020 жылы — 18,99 млрд теңге қайтарылды және 11 реструктуризация; 2021 жылы — 14,29 млрд теңге және 21 реструктуризация; 2022 жылы — 13,79 млрд теңге және бар болғаны 1 реструктуризация; 2023 жылы — рекордтық 19,47 млрд теңге қайтарылды және 2 реструктуризация; 2024 жылы — 15,51 млрд теңге қайтарылды және 38 реструктуризация — осы кезеңдегі ең жоғары көрсеткіш; 2025 жылдың ағымында — 12,25 млрд теңге қайтарылды және 19 реструктуризация жүзеге асырылды.
Бұл нәтижелер тек ауқымды емес, стратегияның тиімділігін де көрсетеді: икемді тәсіл шаруашылықтарды сақтап қалуға, экономикалық айналымға елеулі қаражат қайтаруға және өңірлердегі әлеуметтік тұрақтылықты қорғауға мүмкіндік берді.
Тікелей экономикалық көрсеткіштермен шектелмей, Қор жұмысы басты тәуекелдерді азайтты: жаппай банкроттар мен стратегиялық активтердің жоғалуы, ауылдық жердегі жұмыссыздық, банктердегі проблемалық кредиттердің өсуі, азық-түлік қауіпсіздігіне қауіптер және мемлекет тарапынан төтенше көмекке кететін қосымша шығындар.
Осылайша, 2017–2025 жылдар аралығындағы Проблемалық кредиттер қорының қызметі экономика тұрақтандыруда маңызды фактор болды: уақытылы қолданылған шаралар кәсіпорындарға дағдарыстардан өтуге, жұмыс орындарын сақтауға және активтерді шаруашылық айналымға қайтаруға көмектесті, бұл өңірлер мен бүкіл ел тұрақтылығын тікелей нығайтады.
Сонымен қатар, Талап ету құқықтары мен мемлекеттік кепілдіктер бойынша департамент мемлекеттік және кепілдікпен берілген қарыздарды басқару жөніндегі сенімді өкіл қызметін атқарады. Қазіргі таңда оның қарамағында 8 қарыз алушыға тиесілі жалпы сомасы 2 трлн теңгеден асатын мемлекеттік кепілдіктер бойынша 24 жоба бар. Бұл — көлік, энергетика, су шаруашылығы және экспорт салаларындағы стратегиялық маңызы бар бастамалар. Қордың серіктестері қатарында «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты», KEGOC, «Қазводхоз», «KazakhExport», «ҚазАвтоЖол», «Отбасы банк», Citi Transportation Systems және «Казарнаулэкспорт» компаниялары бар. Толығырақ ақпарат бөлек баспасөз хабарламасында осы сілтемеде ұсынылған.